1 января нефтяники и безработные Жанаозена записали видео к властям с требованием отменить решение о двукратном повышении цен на газ с нового года. Людей особенно возмутило, что повышение произошло в том же регионе, где он добывается. Никакой реакции на их обращение не последовало и уже на следующий день в центре города собрались тысячи человек, чтобы выразить своё недовольство

Примеру Жанаозена последовали рабочие и жители других городов и посёлков Мангистауской области, в том числе центральный город региона, Актау. За два дня всю область охватили протесты, перекрытия улиц, митинги и заявления рабочих коллективов о готовности к забастовкам. Движение почти сразу начали подхватывать в других регионах, солидарность проявили в крупных городах страны

В Актау рабочие объясняли, что если аким региона считает, что люди собрались только из-за газа, то он ошибается. Люди хотят искоренить коррупцию и решить проблемы низкого уровня жизни: строить фабрики и заводы, чтобы сократить безработицу. Повсюду полиция пыталась противодействовать протесту и задерживать людей, но движение быстро расширялось, не оставляя режиму шансов подавить его быстро

Понять недовольство людей легко — уровень жизни в Казахстане начал особенно резко снижаться в последние годы из-за мирового кризиса. ВВП страны продолжает стремительно падать, национальная валюта обесцениваться, а рост цен на продукты за последний год составил более 10% только по официальным данным. Протестующие закономерно винят режим Токаева-Назарбаева, многие требуют его отставки

Режим попытался было сдать назад. 3 января президент Токаев поручил правительству снизить цену на газ для Мангистауской области. Однако джина недовольства так просто обратно в бутылку уже не вернуть

4 января протесты охватили всю страну. Десятки тысяч человек вышли на улицы Алматы. Власти сразу приняли решение отключить весь интернет в городе и перекрыли подходы к центру, где ОМОН и военные встретили людей светошумовыми гранатами и слезоточивым газом. Тысячи людей вышли на улицы в Актобе, Астане, Актау, Шымкенте и Караганде

Вечером 4 января президент Токаев обратился к народу. Он призвал к «диалогу», как раз когда в Алматы военные использовали светошумовые гранаты против протестующих. Токаев заявил, что власть не падёт. Пытаясь успокоить людей, он напомнил, что правительство приняло решение снизить в Мангистауской области цену за сжиженный газ до 50 тенге за литр (т.е. удовлетворить одно из требований). Но вряд ли это погасит недовольство

Сейчас движение носит стихийный, неорганизованый характер. Но в его центре — рабочий класс, который и должен принять на себя руководящую роль в движении. Требование против режима Токаева-Назарбаева — «Шалдар, кетіңдер!» («Старики, уходите!») — уже звучит открыто. За ним должно звучать и то, кто должен взять власть: демократически избранное собрание из всех слоёв рабочих!

— За комитеты сопротивления рабочих, бедных и молодежи. За всеобщую стачку против режима Токаева-Назарбаева

— За обобществление ресурсов и крупных компаний под рабочим контролем и управлением. За демократическое планирование экономики и производства необходимых всем товаров и услуг

— Власть — собранию из всех слоёв трудящихся. За свободный, демократический и социалистический Казахстан!

Қаңтардың бірінде Жанаөзеннің мұнайшылары мен жұмыссыз қалғандары үкіметтен газ бағасының екі есе өсуі жайлы шешімді жоюды талап етіп, бейнеүндеуін жазды. Олардың талаптарына жауап болмады, сонымен келесі күні жұрт наразылық білдіру үшін қаласының орталық алаңына шықты.

Жаңаөзеннен кейін, Ақтау және Маңғыстау өңірінің басқа қалалары мен ауылдарыңың еңбекшілері мен тұрғындары протеске шықты. Екі күннің ішінде бүкіл облысты протестер, митингтер және көшелерді жабулар қамтыды, бірнеше еңбек ұжымдар ереуілге шығуға дайын болғандарын жариялады. Басқа аймақтардың жұмысшылары да осы қозғалысты қолдады, елдің ең үлкен қалалары өз ынтымақтастығын көрсетті.

Ақтаудың жұмысшылары митингте әкімге мәселе газ бағасы емес деп ойын жеткізді. Бүкіл халқы жемқорлық пен төмен өмір сүру деңгейінен азап шегіп, фабрика мен зауыттарды құрып, жұмыссыздықты жоюға ұмтылады. Қайда да полиция протеске қарсы тұруды және адамдарды ұстап әкетуді тырысты. Дегенмен қозғалыс тез кеңейтіліп режимге еш мүмкіндік қалдырмады.

Халықтың наразылығын түсіну қиын емес — әлемдік экономикалық дағдарыстан кейін қазақстандықтардың өмір сүру деңгейі бірнеше жыл бойы тек қана төмендеуде. Елдің жалпы ішкі өнімі төмендеуде, ұлттық ақша құнсызданады, тек ресми деректерге ғана қарағанда азық-түлік бағалары 10 пайызға өсті. Наразылыққа шыққандардың көбі әділдік бойынша Назарбаев-Токаев режимін кінәлап оның отставкасын талап етті.

Режим осы талаптарды мақұлдауды тырысты. Қантардың үшінде Тоқаев үкіметке Маңғыстауда газ бағасын төмендеуге бұйрық жасады. Бірақ та наразылықтың джинін қайта бөтелкеге қайтара алмайсың.

Қаңтардің 4-нде протестер барлық елді қамтыды. Ондаған мың адам Алматы қаласының далаларына шықты. Дәл сол кезде биліктер барлық қаласының территориясында интернетті жабуға шешім қабылдады. Қаласының ортасына барлық көшелер жабылған, ОМОН мен әскершілер адамдарды жарық-шу гранаталар мен көзден жас ағызатын газбен қарсы алды.

Қаңтардың төрті кеште Тоқаев үндеуімен эфирге шықты. Ол “диалогқа” шақырғанда, Алматыда әскершілер наразылыққа шыққандар қарсы жарық-шу гранаталарды пайдаланды. “Билік құламайды, бізге өзара сенәм мен диалог керек”, — деп айтты. Ол тағы да үкіметтің наразылыққа шыққандардың бір талабын (газ бағасы жайлы) орындауға дайындалғанын айтты. Бірақ та ол наразылықты жоймайды.

Қазіргі кезде қозғалыстың сипаты стихиялық, организациясы жоқ. Әйткенмен оның ортасындағы күш — еңбекші классы, дегенмен дәл осы класс басшылық рөлін ойнау керек. Назарбаев пен Токаев режимi қарсы талап — «Шалдар, кетіңдер!» — ашық айтылады. Осы лозунгті жалғастыру керек: билікті жұмысшылардың барлық қабаттарының демократиялық формада сайланған құрылтай жиналысы алуы қажет!

— Еңбекшілер, жұмыссыз қалғандар мен жастар қарсылық комитеттері құрылсын! Назарбаев-Токаев режимі қарсы ұлтаралық ереуіл өтсін!

— Еліміздің барша жер асты қазбалары мен үлкен госкорпорациялары жұмысшылардың демократиялық бақылауы мен басқаруы астында қоғамдық игілік болсын! Барлық экономика мен өндіріс баршалығымыздың демократиялық жоспарлауымызбен істеп берсін!

— Барша билік — барлық еңбекшілердің қабаттарының демократиялық формада сайланған құрылтай жиналысына! Еркін, демократиялық, социалистік Қазақстан жасай берсін!